ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΧΕΙΜΕΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ 2009-2010
«Αφηγήσεις της κατοικίας στη μοντέρνα και σύγχρονη τέχνη»
Μάθημα: Κωστής Βελώνης
Περιγραφή του μαθήματος
Το μάθημα επιδιώκει να φανερωθούν οι τρόποι ώστε να συλλογιστεί κανείς την «οικιακότητα», τον ιδιωτικό και οικογενειακό βίο όπως τον αντιλήφθηκαν οι καλλιτεχνικές πρωτοπορίες από τα τέλη του 19 αιώνα καθώς και σ’ολη την ιστορική εξέλιξη της νεωτερικότητας. Εστιάζοντας τόσο στις γενικές αρχές των εικαστικών κινημάτων όσο και σε μεμονωμένες περιπτώσεις καλλιτεχνών κατανοούμε τους λόγους για τους οποίους άλλες φορές ενθαρρύνεται, αμφισβητείται ή και περιφρονείται η κουλτούρα γύρω από την κατοικία. Μέσα από την ιστορία της τέχνης και των εφαρμογών της στο σχεδιασμό, στις εικονογραφήσεις, το κινηματογράφο και γενικότερα στη μαζική παράγωγη του υλικού πολιτισμού δίνω έμφαση στους ρόλους των φύλων μέσα στη κατοικία, στις ιδεολογικές θέσεις πάνω στον καθημερινό βίο του νοικοκυριού, στις ταξικές και κοινωνικές συγκρούσεις της πρωτοπορίας με τις αρχιτεκτονικές νόρμες των κατοικιών του 20 αιώνα. Πως τελικά ο σύζυγος ως «μαχητής» του δημόσιου βίου ορίζει την παραμονή του μέσα στον οίκο και πότε την ακυρώνει;
Άραγε μήπως η ιδέα της «πρωτοπορίας» διαμόρφωσε τα χαρακτηριστικά της βασιζόμενη στην απόρριψη του οικείου, του γνώριμου αλλά και του οικιακού, του χώρου δηλαδή που κάποιος μόνιμα η πρόσκαιρα κατοικεί?
Μια επανεγγραφή της ιστορίας με άξονα την «οικιακότητα» σε ποιους καλλιτέχνες θα αναγνώριζε τη δυνατότητα μιας προφητικής και επίκαιρης κριτικής ισότιμης με την ποικίλη και πιο σύνθετη «δημοκρατικότητα» του τέλους του μοντερνισμού ;
Αυτό που εξετάζω παράλληλα με την «επίσημη» avant garde είναι και μια «προαστιακή θηλυκή νεωτερικότητα» που δίνει έμφαση στις «αξιες» ή στις πολυπλοκότητες της κατοίκησης και της οποίας τα ιχνη μπορουν να βρεθούν ακόμα και πριν την δεκαετία του 70. Αυτές οι σιωπηλές για την αναγνωρισμένη καταγραφή της ιστορίας της τέχνης πολιτισμικές ετερότητες ορίζουν ένα πρόσφατο σχετικά πεδίο έρευνας που μπορεί να ανακατασκευάσει τις γνωστές διαδρομές της μοντέρνας τέχνης και να ενδυναμώσει τις πιο πρόσφατες κατευθύνσεις.
Στη συνέχεια ακολουθεί μια σύντομη παρουσίαση κάθε ενότητας. Στις περισσότερες περιπτώσεις, στην διάρκεια της διάλεξης περιλαμβάνονται περισσότερες ενότητες. Επίσης δεν έχουν απόλυτα χρονολογικό χαρακτήρα, και κάθε φορά αλλάζουν ανάλογα με τις ανάγκες του μαθήματος.
Η διεκδίκηση της μοντέρνας ταυτότητας της νοικοκυράς
Σε αυτή την ενότητα εστιάζουμε στα τέλη του 19ου αιώνα και τις αρχές του 20ου εξετάζοντας τα χαρακτηριστικά της «γυναικείας δημιουργικότητας» μέσα από την διακόσμηση της οικίας. Στόχος είναι να έχουμε μια ξεκάθαρη εικόνα για το πώς εισάγεται το νεωτερικό στοιχείο στις διακοσμητικές τέχνες πριν την ιστορική επισημοποίηση της "μοντέρνας τέχνης». Οι «στρατηγικές» της συζύγου μέσα στον οίκο μας βοηθούν να υποστηρίξουμε την γένεση μιας παράλληλης προς την «επίσημη» avant-garde «προαστιακής νεωτερικότητας» αποκλειστικά γυναικείας, η οποία στηρίζει την σχέση του ιδιώτη με την οικία αντί να την αποδυναμώνει και να εναντιώνεται προς το διακοσμητικό, εμμένοντας σ’ ένα είδος «οικιακής εγκατάστασης».
Ενδεικτικά έργα :Διαφημίσεις πολυκαταστημάτων (Παρίσι, 19ος αιώνας)/ Vuillard, «Οι κίτρινες κουρτίνες», 1893/ M.Cottin, «Les Petits riens», 1896/ Bonnard, “Όρθιο γυμνό» 1919/ Εικονογραφήσεις περιοδικών για τη διακόσμηση(19ος αιωνας)
Αξίες της αστικής οικογένειας στο γαλλικό και αμερικανικό ιμπρεσιονισμό
Αναφερόμαστε στις οικιακές αναπαραστάσεις του καλλιτεχνικού εργαστηρίου μέσα από το έργο των ιμπρεσιονιστών όπου τα όρια ανάμεσα στο χώρο δουλειάς και κατοικίας είναι ασαφή. Εξετάζουμε τις ομοιότητες και τις διάφορες στο γυναίκειο γαλλικό και τον αμερικανικο αντρικό ιμπρεσιονισμό. Eμφαση δίνεται στο έργο του Manet σε σχέση με τους ρόλους των μοντέλων του και τις επιρροές των μεταγενέστερων
Ενδεικτικά έργα: Εικονογραφήσεις για το «Σαλόνι» του Παρισιού/ William Merritt Chase “The hall at Shinnecock”, 1892/ Edmund C.Tarbell, «Girls Reading», 1907/ Mary Cassat, “Little Girl in a Blue Armchair” 1878/ Berthe Morisot, “Eugène Manet on the Isle of Wigh”, 1875 / Manet, “Olympia”, 1863/ “Portrait d’Emile Zola”, 1868.
Σκανδιναβικές μόδες του κατοικείν : Από τον Carl Larsson στο ΙΚΕΑ
Αναφέρομαι στις πρώτες δημοσιεύσεις του Carl Larsson το 1895 οι οποίες εικονογραφούν την κατοικία της οικογένειας του στην περιοχή Lilla Hyttnas της Σουηδίας. Ο σχεδιασμός εσωτερικών χώρων του Larsson που εκφράζει την ανάγκη για ένα ιδανικό προβιομηχανικό παρελθόν του οποίου η φιλοσοφία εκφράζεται εν μέρει και στην «γραμμή» της ΙΚΕΑ έρχεται να υπογραμμίσει μια κρίση και μια αναβάθμιση απέναντι στον μοντέρνο σχεδιασμό. Συγκρίνουμε το προγενέστερο υλικό με τα εξπρεσιονιστικά και υπαρξιακά δωμάτια του Edward Munch και Vilhelm Hammershoi αντίστοιχα.
Ενδεικτικά έργα : Carl Larsson, “Ett hem” 1899/ Edvard Munch, «Το φιλί», 1892/ Vilhelm Hammershοi, «Dust Motes Dancing in Sunlight», 1900/ Σύγχρονες εικαστικές εγκαταστάσεις
«Η χαρά της ζωής» του Μatisse και η τέχνη του κουρασμένου Businessman
Η ζωγραφική του Matisse ανεξάρτητα από τον ριζοσπαστικό χαρακτήρα της τις μέρες του «φοβισμού», συμμετείχε συνειδητά στην επιδιωκόμενη γαλήνια ατμόσφαιρα του οικογενειακού περιβάλλοντος. Ανιχνεύουμε τους κοινούς συνδέσμους ανάμεσα στις ασθένειες της πόλης (νευρασθένεια) και τις διακοσμητικές επιρροές του Μatisse που επιδιώκουν την «ευτυχία» μέσα στο κατοικείν.
Ενδεικτικά έργα : Matisse “Στοχασμός (μετά το μπάνιο) 1920-21, “το ροζ atelier” 1911 , «η οικογένεια του ζωγράφου», 1911 / Pierre Puvis de Chavannes, «Το τραγούδι των Βοσκών», 1890.
Προσπερνώντας την οικία στη μοντέρνα γλυπτική: Τακτικές του “ανοίγματος” της κλειστής φόρμας
Σημείο εκκίνησης της ενότητας είναι η εξιστόρηση της σταδιακής κατάργησης του περίκλειστου γλυπτικού όγκου στην μοντέρνα πλαστική έκφραση. Παρουσιάζω συμπτώματα αυτής της διάνοιξης καταδεικνύοντας τις συγγένειες προς μια αρχιτεκτονική σύλληψη της γλυπτικής μέσα από το έργο του Boccioni, του Gabo, του Picasso, του Gonzalez κ.α.
Θα συζητήσουμε τις συνέπειες του ανοίγματος του γλυπτού το οποίο θα επιτρέψει την ανάπτυξη ενός ζωτικού κυριολεκτικού χώρου. Είναι όμως εξίσου σημαντικό να διευκρινίσουμε ποιές είναι οι θεματικές διαδρομές της «μεταφορικής» κατοίκησης μέσα στο εικαστικό έργο.
Ενδεικτικά έργα : Umberto Boccioni, “Sviluppo di bottiglia nello spazio”, 1912 / “Forme uniche della continuita nello spazio”, 1913/ ‘ Τραπέζι+ Μπουκάλι + Σπίτια’, 1912/ " La strada entra nella casa", 1911/ “Dinamismo di un cavallo in corsa + case”, 1914–15/ Picasso " Κιθάρα" , 1912 / "Ποτήρι, μαχαίρι και σάντουιτς σ’ ένα τραπέζι ", 1914/ A.G.Bragaglia, «Φιγούρα κατεβαίνοντας τις σκάλες- αυτοπορτραίτο», 1911 /Σπουδή για μια νέα φωτογραφική εικόνα», 1911/ Gabo, “Ογκομετρικός και Στερεομετρικός κύβος”, 1937/ «Δομημένο κεφάλι μίας γυναίκας», 1917/ «Κεφάλι» , 1916.
Οίκος και ταξική συνείδηση στην πικτοριαλιστική και ρεαλιστική φωτογραφία
Μέσα από φωτογραφικό υλικό των τελών του 19ου αιώνα παρέχουμε πληροφορίες για τις ιδεολογικές και αισθητικές προθέσεις στην καταγραφή εσωτερικών χώρων στην εργατική και αστική τάξη. θα τεθούν ζητήματα που αφορούν στο βικτωριανό πρότυπο του κατοικείν όπως και της ρεαλιστικής παράδοσης τη φωτογραφίας στην προσπάθεια της να συγκινήσει την αστική τάξη.
Ενδεικτικά έργα: Riis, ”How the other half lives”, 1888/ Lewis Hine, “Tenement, Jewish family”, 1912/ Julia Margaret Cameron, "The Return after Three Days", 1865 / Clarence H. White, “Ring Toss”, 1899
Μια κατοικία για του εκλεκτούς: Τακτικές του αποκλεισμού και κοσμοπολίτικες φιέστες
Εστιάζω στην αμφίσημη σχέση κυβισμού με την διακόσμηση μέσα από μανιφέστα και τις εκθεσιακές επιλογές του κινήματος. Αναφέρομαι διεξοδικά σε τρεις διαφορετικές στρατηγικές του εκθέτειν με το «Maison Cubiste”, τις δραστηριότητες του dealer Daniel-Henry Kahnweiler και τoυ σχεδιαστή μόδας Paul Poiret.
Ενδεικτικά έργα: George Lepape, «Les choses de Paul Poiret vues par George Lepape», 1911/ Φωτογραφικό υλικό από τη γιορτή του Paul Poiret, La mille et deuxieume nuit, 1911/ Raul Dufy, «La Perse», 1911/ Marie Laurencin, «Les gloves», 1937 /Picasso, «Cubiste portrait of Daniel-Henry Kahnweiler”,1910/ Braque, “sculpture unique” 1914/ Marevna, «Κυβιστικά ηλιοτρόπια» 1914
Φουτουρισμός και η ηρωική έξοδος από το σπίτι
Εστιάζουμε στην στρατιωτική ορολογία της πρωτοπορίας για να προσδιορίσω τα αίτια της απαξίωσης του οικιακού περιβάλλοντος. Διαφορετικές ερμηνείες της “εμπροσθοφυλακής» από την ιακωβίνικη και τη σοσιαλιστική πρωτοπορία μέχρι την φασιστική πρωτοπορία των φουτουριστών. Αναλύουμε την αναπαράσταση της μαχητικής avant garde στην φουτουριστική τέχνη καθώς τη σχέση των φουτουριστών με τις γυναίκες.
Ενδεικτικά έργα : Balla, “Street Light”, 1911/ Severini, « Armored Train in Action » 1915/ Severini “Maternity” 1916/ Felix Valloton, “L’attaque” 1894/ Wassili Kandinsky, Ο Αποχαιρετισμός, 1903.
Το «σοσιαλιστικό αντικείμενο» στους κοινόχρηστους χώρους των μπολσεβίκων
Eξετάζουμε τους τρόπους με τους οποίους αμφισβητήθηκε η ατομική κατοικία την περίοδο της οκτωβριανής επανάστασης. Παρουσιάζω παραλλαγές του οράματος για το συλλογικό κοινωνικό χώρο στην κομουνιστική ουτοπία μέσα από το έργο των ρώσων κονστρουκτιβιστών, σουπρεματιστών και προντουκτιβιστών. Παρατηρούμε τις συνέπειες της εφαρμογής της κοινοκτημοσύνης την σταλινική περίοδο και την επανεξέταση της παρέμβασης της σοβιετικής ιδεολογίας στο ιδιωτικό χώρο μέσα στη σύγχρονη ρώσικη τέχνη. Ειδική αναφορά στο θεωρητικό έργο του Τρότσκι και του Αrvatov για την κατοικία και το αντικείμενο.
Ενδεικτικά έργα : Σοβιετικές Αφίσες για την κατοικία/ Gustav Klutsis «Μακέτα κατασκευής», άγνωστη ημερομηνία/ El Lissitzky, “Wolkenbügel”, photomontage (πλατεία Nikitskii στη Μόσχα), 1925/ Laszlo Moholy-Nagy “Light-Space Modulator“, 1922-30/ Aleksandr Rodchenko «Μη-αντικειμενικό γλυπτό αρ.6», 1918/ Vladimir Stenberg «κατασκευή στο χώρο KPS 42 IV»,1919-21/ Vladimir Tatlin “Corner Relief“, 1915/ Ilya Kabakov «The Man Who Flew Into Space From his Apartment», 1968-1996/ “C’est ici que nous vivons”, 1995
Ο σουρεαλισμός και το “κάστρο” : το ασυνείδητο της μοντέρνας αρχιτεκτονικής
Σε αυτήν την ενότητα ανατρέχω στην αντιπάθεια των σουρεαλιστών για τη μοντέρνα αρχιτεκτονική. Ξεκινώ από το μανιφέστο του Breton και την προτίμηση του για την τυπολογία του κάστρου ως ένα απελευθερωμένο κοινωνικό χώρο και συνεχίζω με τα παιδικά δωμάτια των τελών του 19 αιώνα που αποτέλεσαν τόπους ανάπτυξης της φαντασίας.
Ενδεικτικά έργα : Max Ernst, Une semaine de Bonte /Man Ray, Le chateau de des, 1929/ Jean Cocteau, La belle et la Bête, 1946 /Joseph Cornell, Rose Hobart, 1936/ Dali, Dream of Venus, 1939
Σχεδιασμός εσωτερικών χώρων και η πρακτική της «ενδομήτριας» αρχιτεκτονικής
Διαβάζουμε αποσπάσματα κείμενων που αποδεικνύουν τον ενθουσιασμό του Dali με την art Nouveau και περιγράφουμε τους εσωτερικούς χώρους του Monkton House του Edward James με τον οποίο συνεργάζεται ο Dali. Τα επιχειρήματα του Τζαρά για την «ενδομήτρια αρχιτεκτονική” συνεισφέρουν σε μια συνολική θεώρηση της σουρεαλιστικής αρχιτεκτονικής. Στην συνέχεια ο βιομορφισμός του Roberto Matta παραλληλίζεται με το αρχιτεκτονικό όραμα του Frederick Κiesler για τα οργανικά κτίρια. Το μάθημα συμπληρώνεται με την σύντομη προβολή φιλμικού υλικού που ανιχνεύει την σουρεαλιστική αντίληψη για τους εσωτερικούς χώρους.
Ενδεικτικά έργα και κατοικίες : Edward James, Monkton House, Sussex/ Las Pozas, Xilitla, 50’s/ Giacometti, The palace at 4.a.m, 1932-33/ Frederick Kiesler, Endless House,1926/ Roberto Μatta, mathematique sensible–architecture du temps, 1938/Joseph Cornell, Setting for a Fairy Tale, 1942.
Ιδιωτικότητα και φετιχισμός: αναπαραστάσεις του γυναικείου σώματος στη σουρεαλιστική και ντανταιστική παράδοση
Η αφορμή για το μάθημα είναι οι έκθέσεις «Exposition surealiste des objets» στη Γκαλερί Charles Ratton και η «Exposition Ιnternational du Surrealisme», στη Γκαλερί Beaux Arts, τα 1936 και το 1938 αντίστοιχα. Εμβαθύνουμε στην κάθε συμμετοχή ξεχωριστά, όπως στην Claude Cahun, Meret Oppenheim, Man Ray, Bellmer, Marcel Duchamp κ.α Στο ίδιο πλαίσιο συσχέτισης με την ιδιωτικότητα αναφερόμαστε στο έργο του Molinier, Leonor Fini, Dora Maar, Balthus, στην χορογράφο Maya Deren και στην Βαρόνη Elsa von Freytag-Loringhoven.
Ενδεικτικά έργα: Claude Cahun, «αυτοπορτραίτo» 1932/ Balthus “Nu avec le chat” 1948/ Dorothea Tanning “Τragic Τable” 1973/ Meret Oppenheim, “Ma gouvernante”,1936/ Marcel Duchamp, “1200 Coal Sacs,1938
Κουκλόσπιτα ενάντια σε μακέτες και η κρυφή κατοικία του Duchamp
Εξετάζω τις σχέσεις ανάμεσα στο “Βoite en valise” του Marcel Duchamp και στο οικογενειακό κουκλόσπιτο της διακοσμήτριας Carrie Stettheimer. Αφηγούμαστε πώς ο ίδιος ο καλλιτέχνης αξιοποίησε την ιδέα της μινιατούρας στα ύστερα έργα του. Στην συνέχεια, αντιπαραθέτω τον κόσμο του γυναικείου κουκλόσπιτου μ’ εκείνο της αρχιτεκτονικής μακέτας, γεφυρώνοντας τις προπολεμικές γυναικείες διακοσμητικές πρακτικές με την όψιμη μοντέρνα φεμινιστική τέχνη.
Έχοντας εξαντλήσει το διάλογο με τα «γούστα» της πνευματικής ελίτ των «μοντέρνων καιρών», καλούμαστε να αναζητήσουμε το μη ορατό αλλά υπαρκτό των «ανεπιθύμητων» εμπειριών κοιτώντας την ιστορία ξανά μέσα από την «κρυμμένη κατοικία», εκείνης της Stettheimer που ο Duchamp της είχε δωρίσει μια μινιατούρα του «γυμνού που κατεβαίνει γυμνό τις σκάλες».
Ενδεικτικά έργα : Marcel Duchamp , "Nu descendant un escalier αρ.2” , 1912”, / “Boite –en- valise”, 1941/ “Fresh Widow”, 1920/ Carrie Stettheimer “dollshouse”, 1916-35 / Florine Stettheimer “Portrait of my sister Carrie with Dollhouse”, 1923 /Womanhouse project, 1972/ Miriam Shapiro και Sherry Brody “Dollshouse”, 1972.
Το σώμα ως κατοικία στη μεταπολεμική τέχνη : ανάμεσα στην προστασία και την απειλή
Σε αυτή την ενότητα στοχεύω να αναδείξω την συγγένεια μεταξύ οικίας και εγκατάστασης. Εστιάζω στην μεταπολεμική γλυπτική όπου το ανθρώπινο σώμα μετα τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο αντιμετωπίζεται ως αρχιτεκτονικός χώρος, κέλυφος, οίκος που προσδίδει μια συνθήκη αυτοαναφορικότητας και εκφέρει στοιχεία περισυλλογής και απομόνωσης. Με αντικείμενο τις πρακτικές της πρωτοπορίας στο θέμα της ιδιωτικής κατοικίας, θίγω το ζήτημα της οριοθέτησης της αρχιτεκτονικής μορφής μέσα από το εγγενές οικείο κέλυφος του ανθρώπινου σώματος.
Ενδεικτικά έργα :Joseph Beuys, “Plight”, 1964-72 / Dubuffet, “Closerie Falbala” , 1971-1976/ Per Inge Bjorlo, “Indre romV”, 1991 / Mario Merz, “Igloo di Giap”, 1968.
Μέσα στην οικία : Ο θρίαμβος της τηλεόρασης και η υπεροχή της «αμερικάνικης» κουζίνας στη μεταπολεμική γλυπτική
Σε αυτό το μάθημα προσπαθώ να αποδείξω με ποιους τρόπους το μοντέρνοo ύφος του εσωτερικού χώρου της οικίας λειτούργησε καταλυτικά για την εθνική ταυτότητα της αμερικάνικης κοινωνίας, και συγκεκριμένα πώς η αναβάθμιση της μεταπολεμικής κουζίνας χρησίμευε για τις ιδεολογικές διαφωνίες καπιταλισμού –κομμουνισμού.
Με ευκολία συμπεραίνουμε ότι η έννοια της κατοικίας μεταπολεμικά προχωρά σε μια αναθεώρηση της απομονωμένης της ταυτότητας και εμπλέκεται σε ιδέες που στοχεύουν στη μεταμόρφωση της από χώρο διαβίωσης σε τόπο αναψυχής και διασκέδασης.
Ενδεικτικά έργα : Εdwardo Paolozzi “It’s a psychological Fact Pleasure Helps Your Disposition”, 1948/“Aμερικάνικος τρόπος ζωής», Πάρκο Sokolniki, Μόσχα, 1959/ Richard Hamilton «Just what is it that makes today’s homes so different, so appealing?”, 1956/ Gerhard Richter, Konrand Lueng “Leben mit pop-eine demonstration fur den kapitalistischen realismus”, 1963/ Vostell «TV-Décoll/age αρ. 1», 1958-1961/ «Concrete TV Paris» (1974-81,/ Andy Warhol, “Brillo Boxes”, 1964.
Το φάντασμα της πτώσης της οικίας των Usher στις εγκαταστάσεις
Εστιάζω αποκλειστικά στο διήγημα του Poe “H πτώση του οίκου των Ωσερ», το οποίο συνιστά μια εναλλακτική αφήγηση για τη διαδρομή της μοντέρνας τέχνης και ειδικά για τις σχέσεις μοντέρνου- παράδοσης, αλλά και της ίδιας της ιδεολογικής κρίσης του νεωτερισμού. Εντοπίζω εκείνες τις εγκαταστάσεις –κατοικίες όπου είναι αισθητή η εμπειρία της πτώσης , της διάτμησης, και του γκρεμίσματος. Αναφερόμενος στις αρχιτεκτονικές χειρονομίες του Schwitters, του Jean Pierre Raynaud, του Gordon Matta –Clark και Robert Smithson επιχειρώ να αναδείξω μια εικαστική παράδοση που συνειδητά φέρει την ρήξη στις τυποποιημένες σχεδιαστικές γλώσσες της αρχιτεκτονικής.
Ενδεικτικά έργα : Schwitters “Merzbau” 1923-1943/Gordon Matta Clark-“Bronx Floor”, 1972-3 / “Bingo”, 1974 “Splitting”,1974, “office baroque”, 1977/ J.P.Raynaud “La maison”, 1969-1993,/ Joseph Beuys “I lιke America and America likes me”, 1974/ Robert Smithson “Partially buried woodshed”, 1970, “Hotel Palenque”,1969/ Arman, “Conscious Vandalism”, 1975
Καλειδοσκοπικά δωμάτια στην ψυχεδελική τέχνη
Αναφερόμαστε στη σχέση θεάματος και ψυχεδέλειας μέσα από το σχήμα και τις ιδιότητες του καλειδοσκοπίου. Στην συνέχεια με αφορμή τις εγκαταστάσεις των Kusama και Σαμαρά όπως και με τα lights shows προσεγγίζω τους τρόπους που η ψυχεδελική κουλτούρα συντίθεται στην αρχιτεκτονική και ειδικά στον ιδιωτικό χώρο. θα διευκρινίσουμε ότι η επαναστατική πρόθεση στην ψυχεδελική τέχνη είναι ταυτόσημη με την αλλαγή στο πεδίο της οπτικής αντίληψης.
Ενδεικτικά έργα: Lucas Samaras, “Mirrored Room”,1966/ Yayoi Kusama –“Infinity Mirror Room (phalli’s field)”, 1965/ 1970/ «Mirror Room”, 1991/ “Fireflies”, 2003/ Jesus Rafael Soto, “Penetrables, 1967/” Brion Gysin “dreamachine”, 1959/ Μark Boyle “ Son et Lumiere”, 1966/ Jianni Colombo, “Structuratione fluida”, 1967/ Ν.Schoffer, “CYSP 1”, 1956 / Davide Boriani, “Ambiente stroboscopico”, 1966/ Jim Lambie, “Zobop”, 1999/ Eva Rothschild, “Within You Without You”, 2002/ “Black Mountainside”, 2001 Olafur Eliasson, «La situazione antispettiva», 2003.
Άπολις : Μακριά από το σπίτι
Στην τελευταία ενότητα αναφέρομαι σ’ έναν ιδιότυπο «αποδραστικό» μοντερνισμό, στον οποίο οι περιπλανήσεις κατέχουν σημαντική θέση. η γενεαλογία μπορεί να βρεθεί στις περιπλανήσεις των σουρεαλιστών και στις derives και detournements των καταστασιακών.
Η όψιμη νεωτερικότητα αντιπροτείνει ένα μοντέλο καλλιτέχνη που ασεβεί απέναντι στους «νόμους» της πόλης, εκτροχιάζεται στην περιφέρεια της ή στις ακόμα παρθένες περιοχές και από κει σχηματίζει την δική του οντότητα πέρα από τους συμμετοχικούς μηχανισμούς της πολιτικής κοινότητας. Αυτή η αναζήτηση θα επισημανθεί με τις μοναχικές διαδρομές του Richard long, Hamish Fulton, Werner Ηerjok, και τις συμβολικές οριοθετήσεις της διαδρομής όπως στην περίπτωση του Carl André. Το διακύβευμα είναι εάν η ιδιωτική σφαίρα επιτρέπει ένα βαθμό ελευθέριας όσο και η αποφασιστική έξοδος από την πόλη.
Eνδεικτικά έργα και φιλμικό υλικό: Dali, “Rainy Taxi”, 1938 / Vito Acconci, «Following Piece», 1969/ Wim Wenders, «Αλίκη στις πόλεις»/ Charlie Chaplin, “Modern Times”, 1936/E. Kienholz, «Back Seat Dodge 38,1964 / Tomoko Takahashi, “ Line out ”, 1996/ Carl Andre “Lever”, 1966/ Ed Ruscha, «Royal Road Test», 1967/CIAM, 1933.
Προτάσεις εργασίας
Διαδικασία
H εργασία ανταποκρίνεται στις ενότητες του μαθήματος. Αρχικά την προτείνετε προφορικά η με κάποιο συνοπτικό σχεδιάγραμμα. Αφού συμφωνήσουμε σε κάθε περίπτωση οφείλετε να έχετε βιβλιογραφικές αναφορές ακόμα και αν οι πηγές σας προέρχονται από το Internet. Επιλέγετε να σχολιάσετε μονάχα ένα έργο από το σύνολο της δουλειάς ενός εικαστικού ή αρχιτέκτονα. Οποιαδήποτε άλλη αναφορά έργου θα συνδέεται και θα παρατίθεται με την κύρια επιλογή.
Γραπτή εργασία μέχρι 2500 λέξεις και όχι λιγότερο από 1000.
ή
Δεκάλεπτη παρουσίαση της μελέτης σας με όποιο τρόπο επιθυμείτε και γραπτή παράδοση της σύνοψης της θέσης σας σε 500 λέξεις.
